بررسی شگردهای ادبی سیف الدّین محمّد فرغانی در بیان اندیشه های سیاسی و اجتماعی

چکیده ادبیّات و آثار ادبی همواره تابع رویدادهای سیاسی و اجتماعی هستند و مسائلی که در ادبیّات مطرح می شوند، از تغییرات مهّم در جامعه تأثیر می پذیرند. با نگاهی به اشعار سیف فرغانی بی هیچ تردیــدی می توان گفت شعر او شعری سیاسی، اجتماعی و انتقادی است. سیف برای بیان اعتراض ها و اندیشه های سیاسی خود، شیوه ها و روش های گوناگونی را دنبال می کند. برخی از این روش ها مبارز? مستقیم است؛ مانند سخنان پندآمیز و اعتراض گونه به برخی حاکمان، امّا در بیشتر موارد روش های مبارز? غیر مستقیم را دنبال می کند؛ از جمل? آنها، استفاد? از صور خیال و شگـردهای ادبی در بیـان اندیشه های سیاسی و اجتماعی است. در زمین? انواع صور خیال ، تشبیه بیشترین کاربرد را در اشعار سیاسی و اجتماعی سیف دارد.وی ازمجاز،کنایه و استعاره به میزان کمتری بهره جسته است. همچنین از سایر عناصر بدیعی استفاده شده در بیان مسائل سیاسی، بیشترین آمار را تضاد، مراعات نظیر، مثل و تلمیح به خود اختصاص داده است. در میان دیگر شگردهای ادبی ، پربسامدترین شیوه ها نماد و طنز می باشد. در این پژوهش سعی شده تا با مطالع? کامل دیوان شاعر، میزان مهارت و بهره گیری وی از عناصر بلاغی و بدیعی در بیان مسائل سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. لذا ضمن بررسی تعاریف مختلف این عناصر، دیوان سیف فرغانی مورد مطالعه قرار گرفت وبا استخراج کلیّ? ابیاتی که حاوی نکات سیاسی و اجتماعی است و در آنها عناصر بلاغی و بدیعی به کار رفته، میزان بهره گیری شاعر از انواع شگردهای ادبی مشخص گردید. واژگان کلیدی:سیف الدّین محمّد فرغانی، اندیشه های سیاسی ، شگردهای ادبی.